Phong trào dạy trẻ tự kỷ thể hiện hành vi bằng lời nói (Verbal Behavior, viết tắt VB ) bắt đầu được áp dụng vào năm 1998. Hiện tại, VB được nhiều chuyên gia áp dụng để rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ, học tập, kiểm soát hành vi cho trẻ tự kỷ ở gia đình và trường học.
Theo Skinner, hành vi thể hiện bằng lời nói (verbal operant) bao gồm mand, tact, echoic, và intraverbal với từng chức năng như sau:
1) Đòi hỏi (mand). Trẻ tự kỷ được dạy cách đòi hỏi những gì mình muốn. Ví dụ: trẻ muốn trái banh.
2) Nhận dạng vật thể hay những gì mình muốn (tact). Ví dụ: trẻ biết đưa tay chỉ hình trái banh.
3) Nói lặp lại theo giáo viên (echoic). Ví dụ: trẻ biết lặp lại “trái banh” khi nghe giáo viên nói.
4) Trả lời (intraverbal). Ví dụ: trẻ biết trả lời những câu hỏi của giáo viên về trái banh dùng để làm gì.
Theo các chuyên viên VB, hành vi thể hiện bằng lời nói có thể là cử chỉ, dấu hiệu thay cho lời nói, hình ảnh trao đổi cho nhau, hoặc dùng tay chỉ trỏ vật thể. Một đứa trẻ tự kỷ ăn vạ trên sàn hoặc cào cấu giáo viên được cho là sự thể hiện hành vi bằng lời (verbal behavior), bởi vì người nghe không hiểu được những gì trẻ muốn nói.
Thật ra, cách dạy trẻ tự kỷ thể hiện hành vi bằng lời (Verbal Behavior or VB) chỉ là một nhánh tẻ và cũng chẳng khác gì nhiều so với phương pháp can thiệp hành vi ABA. Trọng tâm của VB chính là dạy trẻ tự kỷ biết dùng lời để yêu cầu hoặc đòi hỏi những gì mình muốn. Sự khác biệt nổi bật giữa VB và những phương pháp can thiệp khác chính là trẻ tự kỷ có hứng thú và tự nguyện đến với người hướng dẫn, thay vì phải ngồi xuống bàn và học một cách miễn cưỡng.
Các phụ huynh hay giáo viên xa gần muốn trở thành chuyên viên gõ đầu trẻ tự kỷ bằng phương pháp VB thì nên đọc và tham khảo những cuốn sách dưới đây:
- Teaching Language to Children with Autism or Other Developmental Disabilities (Sunberg & Partington, 1998).
- The Verbal Behavior Approach: How to Teach Children with Autism and Related Disorders (Barbara & Rasmussen, 2007).
- The Verbal Behavior Milestone Assessment and Placement Program (Sunberg, 2008).